MERCEKLER
Fiziğin alt alanlarından optiğin önemli bir kısmını oluşturan mercekler; en az bir yüzeyi küresel, bulunduğu ortama göre farklı kırıcılık indisine sahip saydam optik aletlere denir. Kenar yapısı itibarıyla kalın ve ince kenarlı mercekler olmak üzere iki gruba ayrılır.
Günlük hayatımızın bir çok alanında mercekleri kullanırız. İlk aklımıza gelenler arasında , teleskoplarda, dürbinlerde, projesiyon aletlerinde, mkroskoplarda, fotoğraf makinelerinde, numaralı gözlük camlarında... ve fotokopi makinelerini sayabiliriz. Bu arada gözlük camından söz etmişken, bir canlı için büyük bir öneme sahip olan gözümüde de bir ince kenerlı merceğin olduğunu unutmayalım.
İNCE KENARLI MERCEK
Üzerine gelen ışınları toplayıcı özelliğe sahip olan merceklere ince kenarlı mercekler denir. İnce kenarlı merceklerde asal eksene paralel gelen ışınların mercekten kırıldıktan sonra kesiştikleri nokta, ince merceğin odak noktasıdır.
KALIN KENARLI MERCEK
Üzerine gelen ışınları dağıtıcı özelliğe sahip olan merceklere kalın kenarlı mercekler denir. Kalın kenarlı merceklerde asal eksene paralel gelen ışınlar, uzantıları bir noktadan geliyormuş gibi mercekten kırılır. Kırılan ışınların uzantılarının kesiştiği bu nokta kalın kenarlı merceklerin odağıdır.
MERCEKLERDE IŞINLAR
İnce Kenarlı Merceklerde Herhangi bir Işının Çizimi
İnce Kenarlı Merceklerde özel ışınlar
Kalın Kenarlı Merceklerde özel ışınlar
MERCEKLERDE GÖRÜNTÜ
İnce Kenarlı Merceklerde Görüntü
Kalın Kenarlı Merceklerde Görüntü
MERCEKLERDE BAĞINTILAR
MERCEKLERDE ODAK UZAKLIĞI
Merceğin içinde bulunduğu ortamın kırılma indisi "no", merceğin kırılma indisi "nm", merceğin yüzeylerinin eğrilik yarıçapları "R1" ve "R2" olduğuna göre, merceklerin odak noktası;
bağıntısı ile bulunur.
Eğrilik yarıçapı hesaplanırken, "R1 ve "R2" ince kenarlı merceklerde (+), kalın kenarlı merceklerde (-) alınır.
Eğer üzeylerden biri düz ise, bu yüzeyin yarıçap değeri sonsuz alınır. Bu durumda "1 / R1" degeri sıfır olur.
Bağıntıya bakıldığında, merceklerin odak uzaklığı, yüzeylerin eğrilik yarıçaplarıyla (R1 ve R2) doğru, merceğin kırılma indisi (nm) veya yoğunluğuyla ters orantılıdır.
Merceklerin Odak Uzaklığının Bulunduğu Ortama Göre Durumu
MERCEKLERDE YAKINSAMA