Kuzeydoğu Ürdün'deki bir arkeolojik bölgede, araştırmacılar 14.400 yıl önce avcı-toplayıcılar tarafından pişirilen bir ekmek kalıntısını keşfettiler. Bugüne kadar görülen en eski ekmek kanıtıdır ve tarımın gelişmesininden en az 4.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Bulgular, yabani hububatlara dayalı ekmek üretiminin, avcı-toplayıcıları tahıl yetiştirmeye teşvik ettiğini ve Neolitik dönemdeki tarım devrimine katkıda bulunduğunu göstermektedir.

     Kopenhag Üniversitesi, University College London ve Cambridge Üniversitesi'nden bir araştırmacı ekibi, kuzeydoğu Ürdün'deki Kara Çöl'de bulunan Shubayqa 1 olarak bilinen 14.400 yıllık bir Natufian avcı-toplayıcı yerleşim yerinde bulunan kömürleşmiş gıda kalıntılarını analiz etti.

     "Shubayqa 1'deki şöminelerde bulunan yüzlerce kömürleşmiş yiyecek kalıntısı inanılmaz bir keşiftir ve bize 14 bin yıl öncesine dayanan yiyecek uygulamalarını tanımlama şansı vermiştir. Bu çalışmada analiz edilen 24 kalıntı, zamanında evcileştirilmemiş, tarımsallaştırılmamış yabani tahıl kalıntıarını göstermektedir.

     Kopenhag Üniversitesi arkeobotanist Amaia Arranz Otaegui şunları söyledi “Bu çalışmada incelenen 24 kalıntı, arpa, einkorn (kücük kizil bugday) ve yulaf gibi evcilleştirilmiş tahılların yabani atalarının pişirlmeden önce öğütülmüş, elenmiş ve yoğrulmuş olduğunu göstermektedir. Kalıntılar, Avrupa ve Türkiye'deki çeşitli Neolitik ve Roma bölgelerinde tespit edilen mayasız yassı ekmeklere çok benzemekte. Bu yüzden artık ekmek benzeri ürünlerin tarımın geliştirilmesinden çok önce üretildiğini biliyoruz. Bir sonraki adım, ekmek üretiminin ve tüketiminin, bitki yetiştirme ve evcilleştirmenin ortaya çıkmasını etkileyip etkilemediğini değerlendirmektir.”

     "Natufian avcı-toplayıcıları bizim için özellikle ilgi çekicidir çünkü insanlar daha sedanter (yerleşik) hale geldiklerinde ve beslenme şekli değişmeye başladığı bir geçiş dönemi boyunca yaşadılar. Levant'taki Natufian bölgelerinde bulunan çakmaktaşı orak bıçakları ve taş aletler, uzun zamandır arkeologların, insanların bitkilerden daha farklı ve belki de daha etkili bir şekilde faydalanmaya başladıklarını düşünmelerine neden olmuştur. Ancak Shubayqa 1'de bulunan yassı ekmek, şimdiye kadar elde edilen ekmek yapımının en erken kanıtıdır ve bitki ekiminden önce pişirme işleminin icat edildiğini göstermektedir. Yani bu kanıt bazı fikirlerimizi doğrulamaktadır. Gerçekten de, yabani hububatlara dayanan erken ve son derece zaman harcayan ekmek üretimi, daha uygun tarım kaynakları sağlamak için yabani tahılların yetiştirildiği daha sonraki tarım devriminin arkasındaki temel itici güçlerden biri olabilir. ”

     Prehistorik ekmek konusunda uzman olan Lara Gonzalez Carratero “Arkeolojide 'ekmeğin' veya diğer tahıl temelli ürünlerin tanımlanması kolay değildir. Arkeolojik kayıtlardaki düz ekmek, hamur ve yulaf lapası gibi ürünleri tanımlamak için yeni bir kıstas seti oluşturduk. Taramalı Elektron Mikroskobu'nu kullanarak, her kömürleşmiş gıda maddesinin mikro yapılarını ve parçacıklarını belirledik, ”dedi.

     Profesör Dorian Fuller "Ekmek için tahılların işlenmesi, öğütülme, yoğurulma ve pişirilmesi gibi zahmetli işler demektir. Tarım yöntemlerinden önce üretilmesinin özel olarak görüldüğünü ve bu özel yiyeceğin daha fazlasını yapma arzusunun muhtemelen hububat yetiştirmeye başlama kararına katkıda bulunduğunu söyleyebiliriz. Tüm bunlar, çok küçük kömürleşmiş parçalardan ekmek kalıntılarını tanımlamamıza olanak tanıyan yeni metodolojik gelişmelere sayesinde, ”dedi.

Çeviri: Nezir DEMİRTAŞ

Kaynak: UNIVERSITY OF COPENHAGEN

Yayınlama tarihi: 16.07.2018